ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

ชื่อสมุนไพร	กกกันดาร
ชื่ออื่นๆ	หญ้าแฝกดำ, หญ้าเวียน (อุบลราชธานี), หญ้ากงจักร, เข็มพ่อหม้าย, เส้นขนพันธุรัตน์, หญ้าขนตาช้าง, หญ้าเข็มนาฬิกา, หญ้าพุ่งชู้, หนวดฤาษี, หนวดเสือ
ชื่อวิทยาศาสตร์	Fimbristylis insignis Thwaites.
ชื่อพ้อง	Fimbristylis petrogena Ohwi, Fimbristylis thwaitesii Boeckeler, Iria insignis
ชื่อวงศ์	Cyperaceae

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี มีเหง้าสั้น หนา ไม่ค่อยแตกแขนงออกไป ลำต้นเป็นรูปสามเหลี่ยม เรียบเกลี้ยง สูง 20-40 เซนติเมตร ออกเป็นกอแน่นต้นเดียว ไม่ออกรวมกันหลายต้นเป็นกระจุก ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับรอบลำต้น มองเห็นเป็นวงใกล้พื้นดิน ใบบิดหมุนเป็นเกลียวที่ส่วนปลายคล้ายกงจักร แผ่นใบรูปแถบถึงรูปเคียว กว้าง 1-4 มิลลิเมตร ยาว 5-18 เซนติเมตร ปลายใบกลม หลังใบเป็นมันเกลี้ยง ขอบใบเรียบเป็นคลื่น มีขนสาก ใบหนาคล้ายแผ่นหนัง แผ่นใบตอนโคนเป็นกาบหุ้มลำต้น กาบใบสีเขียวอ่อน ดอกแบบช่อแยกแขนง รูปทรงกระบอกแบน ขนาด 2-4 เซนติเมตร อาจแยกออกได้ 3-5 แขนง ช่อย่อยแบบช่อเชิงลด แต่ละแขนงมีดอกย่อยมาก จำนวน 10 ดอก หรือมากกว่า มีขนาดกว้าง 4 มิลลิเมตร ยาว 10-20 มิลลิเมตร รูปกระสวยแกมทรงกระบอก กาบช่อย่อย (glume) รูปไข่ สีน้ำตาลเข้ม เรียงซ้อนเหลื่อมกันเป็นวง รูปขอบขนาน ขนาดประมาณ 6 มิลลิเมตร ส่วนปลายเป็นติ่งหนาม ใบประดับเป็นเกล็ด 2-3 อัน ยอดเกสรเพศเมีย 3 อัน ก้านชูยอดเกสรเพศเมีย 3 อัน ขนาด 4-5 มิลลิเมตร ส่วนฐานพองออก ส่วนปลายมีขนครุย ไม่เชื่อมติดกัน เกสรเพศผู้ 3 อัน รูปขอบขนาน ขนาด 2 มิลลิเมตร ผลแห้งไม่แตก ขนาดเล็ก รูปสามเหลี่ยมกลับถึงรูปไข่กลับ กว้าง 0.8-1 มิลลิเมตร ยาว 1-1.25 มิลลิเมตร เปลือกแข็ง มีสามสัน ปลายตัด เมื่อแก่มีสีออกเทาดำ มีเมล็ดเดียว ออกดอกและติดผลราวเดือนมิถุนายน

ลักษณะวิสัย

ใบ

ดอก และ ใบ

ดอก

สรรพคุณ
ยาพื้นบ้านอีสานใช้ ทั้งต้น มีรสจืด ต้มน้ำดื่ม ขับปัสสาวะ

กกกันดาร

กกกันดาร