สารภีป่า
ชื่อสมุนไพร | สารภีป่า |
ชื่ออื่นๆ | คำโซ่ ตองหนัง ตีนจำ ทำซุง บานมา พระราม โมงนั่ง (อีสาน) ปันม้า แก้มอ้น ฮัก สุน ส้านแดง ส้านแดงใญ่ เหมือดแหล่ สารภี สารภีควาย สารภีหมู (เหนือ) สารภีดอย |
ชื่อวิทยาศาสตร์ | Anneslea fragrans Wall. |
ชื่อพ้อง | Callosmia fragrans (Wall.) C.Presl, Daydonia fragrans (Wall.) Britten, Mountnorrisia fragrans |
ชื่อวงศ์ | Theaceae |
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ไม่ผลัดใบ สูงถึง 25 เมตร ลำต้นคดงอ แตกกิ่งต่ำ เปลือกต้นเรียบหรือแตกเป็นร่องตื้นไม่เป็นระเบียบ อาจมีรอยแตกลึกเป็นลวดลายละเอียด บางครั้งเปลือกสีครีมค่อนข้างเรียบ เปลือกในสีแดงปนน้ำตาล ใบเดี่ยว เรียงเวียน กว้าง 2.5-5.5 เซนติเมตร ยาว 6-15 เซนติเมตร มักจะพบหนาแน่นที่ปลายกิ่ง ใบสีเขียวเข้ม แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ผิวเรียบและเป็นมัน ลักษณะมนรีแคบ ขอบใบไม่มีซี่บางครั้งอาจเป็นซี่ป้านๆ เส้นใบข้างมักจะอยู่ชิดขนานกัน ปลายใบแหลม ฐานใบสอบ ก้านใบยาว 1.5-3 เซนติเมตร แผ่เป็นปีกเล็กน้อย มักจะมีแต้มสีแดงเข้ม กิ่งก้านสีน้ำตาลเข้ม ดอกเดี่ยว ขนาด 3-4 เซนติเมตร ออกเป็นกลุ่มใกล้ปลายกิ่ง ชี้ลงดิน มีดอกจำนวนมาก ก้านดอกยาว 3-5 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ สีเหลืองแกมชมพู ขนาด 1-1.5 เซนติเมตร คลี่ขยายออก มีขนที่ขอบกลีบ โคนเชื่อมติดกัน กลีบดอกมี 5 กลีบ สีขาวครีม เบียดชิดกันอยู่ตรงกลางปิดส่วนเกสร ที่โคนหุ้มเกสรเป็นโคนแหลมตรงกลางดอก กลีบแคบตรงกลาง ปลายแหลม ขนาด 1.5-2 เซนติเมตร เชื่อมกันที่ฐานส่วนบน เกสรตัวผู้มีจำนวนมาก สีส้มอ่อน อับเรณูมีรยางค์ รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ก้านเกสรตัวเมียเป็น 3 แฉก ผลค่อนข้างกลม รูประฆัง ผิวเรียบ มีเนื้อหนา คล้ายหนัง ยาว 1.5-5 เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยงติดคงทนสีแดงส้ม เจริญขึ้นมาปกคลุมจนมิด ส่วนนี้จะแข็งคล้ายไม้ และแตกออกไม่สม่ำเสมอเมื่อผลแก่จัด ผลแก่สีส้ม มี 2-9 เมล็ด มีเนื้อ (aril) สีแดงห่อหุ้ม พบทั่วไป โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นสันหินในป่าสน บางครั้งพบในป่าที่ชื้น ป่าดิบเขา ป่าเต็งรัง ที่ความสูง 850-1,700 เมตร จากระดับน้ำทะเล ออกดอกราวเดือนพฤศจิกายนถึงมกราคม ผลแก่ราวเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน
ลักษณะวิสัย
ลำต้น
ใบ
ดอกตูม
ดอกตูม
ดอก
ดอก
ดอก
ผล
ผล
ผล และ เมล็ด
เมล็ด
ผล และ เมล็ด
สรรพคุณ
ตำรายาไทย เปลือก และดอก ใช้ถ่ายพยาธิ แก้บิด และแก้ไข้
ตำรายาพื้นบ้านล้านนา ทั้งต้น ผสมสมุนไพรจำพวกประดง รวม 9 ชนิด ต้มน้ำดื่มรักษาโรคประดง
ตัวอย่างพรรณไม้แห้ง : phar.ubu.ac.th/herb-thaiherbarium/