มะดูก

ลักษณะภายนอกของเครื่องยา:

          เนื้อไม้บริเวณแก่น เรียบ สีขาว หรือออกสีเหลืองอ่อนๆ

เครื่องยา มะดูก

เครื่องยา มะดูก

เครื่องยา มะดูก

ลักษณะทางกายภาพและเคมีที่ดี:

         ไม่มีข้อมูล

สรรพคุณ:

          บัญชียาจากสมุนไพร: ที่มีการใช้ตามองค์ความรู้ดั้งเดิม ตามประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ ในบัญชียาหลักแห่งชาติ ระบุการใช้มะดูกในตำรับ “ยาผสมเถาวัลย์เปรียง” มีส่วนประกอบของแก่นมะดูก ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ ในตำรับ มีสรรพคุณบรรเทาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา:         -

องค์ประกอบทางเคมี:

       การแยกสารบริสุทธิ์ จากสารสกัดหยาบไดคลอโรมีเทน ของลำต้นมะดูก พบสารในกลุ่ม triterpenes  24 ชนิด ที่เป็นอนุพันธ์ของ  lupane, friedelanes, oleanane และ ursane และพบสารกลุ่ม sterols, fatty acid, sesquiterpene alkaloid และ  glycerol derivative (Kaweetripob, et al., 2013) พบสาร polyoxygenated triterpenes จำนวน 20 ชนิด จากต้นมะดูก ประกอบไปด้วยโครงสร้างชนิด ursanes 19 ชนิด และ oleanane 1 ชนิด ซึ่งพบว่าสารในกลุ่ม ursanes 3 ชนิด เป็นสาร triterpenoids ที่หาได้ยาก มีโครงสร้างเป็น 13, 27-cyclopropane ring (Kaweetripob, et al., 2016)

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

ฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็ง

      การทดสอบฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็งในหลอดทดลอง ของสารบริสุทธิ์ 27 ชนิด ที่แยกได้จากลำต้นมะดูก โดยใช้เซลล์มะเร็ง 6 ชนิด ที่แยกได้จากมนุษย์ ได้แก่ เซลล์มะเร็งตับ human hepatocarcinoma (HepG2), เซลล์มะเร็งปอด human lung cancer (A549), เซลล์มะเร็งท่อน้ำดี human cholangiocarcinoma (Thai; HuCCA-1), เซลล์มะเร็งปากมดลูก human cervical carcinoma (HeLa), เซลล์มะเร็งเต้านม human breast cancer (MDA-MB-231) และเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาว T-lymphoblast (MOLT-3) cell line ทดสอบด้วยวิธี MTT assay และ XTT assay พบว่าสารไตรเทอร์ปีน compound ที่ 21 ชื่อ  21β -hydroxy-3-oxo-2,3-secours-12-en-2-oic acid ออกฤทธิ์ดีในการยับยั้งเซลล์เซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาว T-lymphoblast (MOLT-3) cell line โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 4.5 ไมโครโมล่าร์ โดยเปรียบเทียบกับยามาตรฐาน etoposide มีค่า IC₅₀ เท่ากับ 0.03± 0.009 ไมโครโมล่าร์ (Kaweetripob, et al., 2013)

การศึกษาทางคลินิก:              -

อาการไม่พึงประสงค์:             -

การศึกษาทางพิษวิทยา:         -

เอกสารอ้างอิง:

1. Kaweetripob W, Mahidol C, Prawat H, Ruchirawat S. Lupane, friedelane, oleanane, and ursane triterpenes from the stem of Siphonodon celastrineus Griff. Phytochemistry. 2013;96:404-417.

2. Kaweetripob W, Mahidol C, ThongnestS, Prawat H, Ruchirawat S.Polyoxygenated ursane and oleanane triterpenes from Siphonodon celastrineus. Phytochemistry. 2016;129:58-67.

ข้อมูลตำรับยาผสมเถาวัลย์เปรียง  : phar.ubu.ac.th/herb-thairemedy/