ชิงชี่

ลักษณะภายนอกของเครื่องยา:

          เปลือกสีน้ำตาลถึงน้ำตาลเหลือง ผิวชรุขระเล็กน้อย พบร่องและรอยแตกตามยาว เนื้อไม้ตัดตามขวางสีเหลืองอ่อนๆ มีลายเป็นวงจางๆ

เครื่องยา รากชิงชี่

เครื่องยา รากชิงชี่

ลักษณะทางกายภาพและเคมีที่ดี:

            ปริมาณความชื้น ไม่เกิน 8.0% w/w, ปริมาณเถ้ารวม ไม่เกิน 4.0% w/w,  ปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรด ไม่เกิน 1.0% w/w, ปริมาณสารสกัด ethanol ไม่ต่ำกว่า 2.0% w/w,  ปริมาณสารสกัดน้ำ ไม่ต่ำกว่า 7.0% w/w (Department of Medical Sciences, 2018)

สรรพคุณ:

          ตำรายาไทย รากรสขมขื่น แก้โรคที่เกิดในท้อง ขับลมภายใน แก้ไข้ร้อนในทุกชนิด ไข้พิษ แก้โรคตา โรคกระเพาะ รักษามะเร็ง ช่วยให้มดลูกเข้าอู่ และเป็นยาบำรุงหลังคลอดบุตร แก้ไอเนื่องจากหลอดลมอักเสบ แก้หืด  รากชิงชี่ใช้ใน “พิกัดเบญจโลกวิเชียร” (ยาแก้วห้าดวง หรือยาห้าราก) ซึ่งได้จากรากไม้ 5 ชนิดคือ รากชิงชี่ รากคนทา รากเท้ายายม่อม รากมะเดื่อชุมพร และรากย่านาง มีสรรพคุณ แก้ไข้ต่างๆ กระทุ้งพิษหรือถอนพิษต่างๆ รากและใบ ใช้ภายนอก ตำพอกแก้ฟกบวม ทั้งต้น รสขื่นปร่า ตำพอกแก้ฟกช้ำ บวม แก้ไข้ ขับน้ำเหลืองเสีย

          บัญชียาจากสมุนไพร: ที่มีการใช้ตามองค์ความรู้ดั้งเดิม ตามประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ ในบัญชียาหลักแห่งชาติ ระบุการใช้ชิงชี่ในตำรับ “ยาห้าราก” มีส่วนประกอบของรากชิงชี่ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ ในตำรับ มีสรรพคุณบรรเทาอาการไข้

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ยา:  -

องค์ประกอบทางเคมี:        -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

ฤทธิ์ต้านเชื้อในระบบทางเดินหายใจ

        สารสกัดจากรากชิงชี่ด้วยเอทานอล นำมาทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อในระบบทางเดินหายใจ ด้วยวิธี disc diffusion method โดยใช้สารสกัดขนาด 10 mg/disc พบว่าสามารถยับยั้งเชื้อ β-streptococcus group A และ Pseudomonas aeruginosa ได้ โดยมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของบริเวณที่เชื้อไม่เจริญ เท่ากับ 18.2 และ 13.2 มิลลิเมตร ตามลำดับ เชื้อ β-streptococcus group A ทำให้เกิดการเจ็บคอ ต่อมทอนซิลอักเสบ ไข้รูมาติก ช่องหูอักเสบ ไตอักเสบเฉียบพลันตามมาหลังการติดเชื้อ เป็นต้น  เชื้อ Pseudomonas aeruginosa  ทำให้ปอดอักเสบ ปอดบวม ช่องหูอักเสบ เป็นต้น (อารีย์รัตน์ และคณะ, 2531)

การศึกษาทางคลินิก:         -

อาการไม่พึงประสงค์:        -

การศึกษาทางพิษวิทยา:    -

เอกสารอ้างอิง:

      อารีย์รัตน์  ลออปักษา, สุรัตนา อำนวยผล และวิเชียร จงบุญประเสริฐ. การศึกษาสมุนไพรที่มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียที่ทำให้เกิดการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ (ตอนที่ 1). ไทยเภสัชสาร. 2531;13(1):23-36.

      Department of Medical Sciences, Ministry of Public Health, Thailand. 2018. Thai Herbal Compendium on physico-chemical specifications volume II. MiraCulous Company Limited:Pathumtani.

ค้นหาข้อมูลพืชที่ให้เครื่องยา     : phar.ubu.ac.th/herb-phargarden/

ตัวอย่างพรรณไม้แห้ง              :  phar.ubu.ac.th/herb-thaiherbarium/

ข้อมูลตำรับยาห้าราก            : phar.ubu.ac.th/herb-thairemedy/